Yeni yıl öncesi biraz da uzaklara uzanalım ve Uzakdoğu’daki gelişmeler ekseninde piyasalara son bir kez bakalım. Konunun detaylarına girmeden özetle aşırı kapasite nedeniyle sıkıntı yaşayan Uzak Doğu tersaneleri, ABD ve AB’deki ekonomik problemler nedeniyle daha da zora girmektedir. Dolayısıyla tersanelerin yeni inşaa fiyatları verilebilecek minimum düzeylere yaklaşmıştır.
Zaman zaman yerli armatörlerin yeni inşaa projeleri için görüştüğüm Koreli bir üst düzey tersane yöneticisi arkadaşım ve Koreli brokerlar benzer bir durumu vurgulamaktadır. Uzakdoğu’da fiyatlar neredeyse malzeme fiyatları düzeyine kadar düşmüştür. Bu durum yeni yılın ilk çeyreğinde siparişlerin tekrar başlayabileceğine işaret etmektedir.
Piyasanın hareketlenmesinde en önemli etken olan Yunan armatörlerin bugünlerde Kore’de mevcut fiyat düzeylerini sormaya başlamalarıdır ki bu durum yeni inşaaların başlangıcında Yunan armatörlerinin tipik aldığı tavırdır. Geçmiş tecrübelerin gösterdiği, fiyatların dibe vurduğu bu düzeylerden sonra genel olarak siparişlerin başlamasıdır.
Koreli tersaneler ve brokerların genel beklentisi (bu konuda emin gibiler) önümüzdeki yılın ilk çeyreğinde Yunanlı armatörlerin yeni inşaa siparişlerine başlaması ve bu siparişler nedeniyle 2014 yılı başında bu siparişlerin teslimiyle piyasaların geri gelmeye başlayacağı yolundadır.
Bu noktada Türk Armatörleri ve Tersaneleri açısından konuya bakılırsa;
Türk armatörleri;
- Uzakdoğu’da yeni inşa yatırımına girmeyi düşünen armatörlerin bugünlerde fiyat ve koşullar üzerine çok da vakit kaybetmeden görüşmeleri aşağıdaki hususlar dahilinde avantajlı olabilir.
- Tersi riskler her zaman bulunmakla birlikte girdi fiyatları daha aşağıya gelmediği sürece (biraz zor gözükmektedir) yeni inşaa fiyatlarının daha aşağıya gelmeyeceği, tam tersine beklenen Yunan armatörü akımı gerçekleşirse fiyatların büyük ihtimal tekrar yükselmeye başlayacağı görüşü hakimdir. Bu bağlamda bu günlerde doğru yatırımlar yapanlar ileride karşılığını alabilir.
- Yunan armatörlerinin beklentisi yaklaşık iki yıl sonrasında gemileri teslim alacakları dönemde piyasaların yükseleceği yönünde olup, görünen hazırlıklar da bağlamda algılanmalıdır. Bu senaryoda herşey ekonomistlerin beklentisi olan 2014 ila 2015 yılında piyasaların düzeleceği görüşü üzerine dayalıdır ancak AB beklenen reform ve iyileşmeleri gerçekleştirmekteki başarısızlığını sürdürmeye devam ederse olacakları düşünmek bile mümkün değildir.
- Siparişlerin verilmesinin temel olarak ilk yarıda Mart ila Mayıs arasında olacağı tahmin edilmektedir. Yaz tatili sonrasında ise tekrar başlayacağı düşünülmektedir ve fiyat artışlarının o süreçte başlayacağı öngörülmektedir. Bu bir tür genel işleyiştir.
- Mevcut gemi fiyatları düzeyi: kış döneminde fiyatlar biraz daha geri gelebilir ama belirtildiği gibi zaten oldukça düşük düzeydedir. Aşağıdaki tablo Koreli broker arkadaşlarımın verdiği bilgiler dahilinde hazırlanmış olup, Çin ve Kore’deki yeni inşaa fiyatlarını göstermektedir.
Kore ve Çin Tersaneleri mevcut yeni inşaa fiyat ortalamaları
Burada Kore gemilerinin yakıt tüketiminde ve CO2 emisyonunda azalmaya dayalı Eko-dizaynlar olduğunu belirtmekte fayda bulunmaktadır. Yanısıra Kore tersanelerinde inşa edilen gemilerin ikinci el değerleri Çin tersanelerinde inşa edilen gemilere göre % 15 fazladır.
- İyi bir yeni inşa yatırımı sadece fiyat değildir, iyi bir kontrat, gemi spesifikasyonu ve koşulları daha önemlidir. Aksi takdirde örneğin ileride batabilecek bir tersanede ucuz fiyata yeni inşaa anlaşması yapmak daha büyük sıkıntılar getirebilir (benzer şekilde gelişmemiş bir dizayna yapılacak gemi yatırımı). Bu bağlamda öncelikle yatırım öncesi şirket iç dinamiklerine bakılması, kullanılan tersane iletişim kanallarının ve brokerların doğru seçiminde fayda bulunmaktadır. İyi bir broker, tersane ile doğrudan anlaşmadan daha iyi şartlar getirebileceği gibi, Avrupalı bazı brokerların yaptığı gibi spekülatif ya da kendi vatandaşlarını korumacı oyunlara da yol açabilir. Bu şekilde, yatırımlar başa dert de olabilir.
- Bir diğer husus da özellikle Çin’li firmaların rekabetin dozunu kaçırarak malzeme fiyatları seviyesinde fiyatlar vermeleridir ki bu konuda temkinli olmakta fayda vardır. Çünkü bu husus 80’li yıllarda Koreli tersanelerce denenmiş ve Hyundai ile Samsung dışındaki tersaneler batmıştır.
- Son olarak yatırımlarla paralel işletmecilikteki gereksinimlerin (yüksek kalitede hizmet, maliyet çalışmaları, gereksiz risklerin önlenmesi, güçlü finansal pozisyon alma, modern filo, esneklik, açıklık, vs.) mevcut piyasa koşullarında rekabet için sağlanması ayrıca önemlidir.
Türk tersaneleri;
- Yukarıdaki gelişmelerin yakın vadede olmasa da Türk tersanelerine olumlu katkıları olacağı aşikardır.
- Ancak Türk tersanelerinin rekabet anlamında oldukça önemli sorunları bulunmaktadır. Özellikle yönetim ve pazarlama konularında yapılacak atılımlar orta ve uzun vadede getiriler sağlayacaktır ancak tersanelerin ortak hareket ve stratejilerinden doğacak sonuçlar esas başarıyı getirecektir.
- Mevcut haliyle yabancı armatörlerin Türk tersanelerinden beklentisi Avrupa kalitesini Çin fiyatları ile elde etmek olabilir. Ancak bu durum terse çevrilmeli, Türk tersaneleri inovasyon yanını ve farklılığını ortaya koyabilmelidir.
Yukarıdakiler bazı ayrıntılar olup esasen Türk tersaneleri açısından yapılabilecekler bence bellidir ve bunun belirli usül ve gereksinimleri olduğu bilinmektedir. Yapılması gereken bir an önce uygun ekibin kurularak, çalışmaya başlanılmasıdır. Maalesef kriz sonrası geçen üç yılda pek fazla birşey yapılamamıştır ya da yapılsa da karşılığını alamamıştır. Umarım 2012 yılı bu konuda başarılı çalışmaların yapıldığı bir yıl olacaktır.
Son olarak yukarıdaki hususlarda çalışmalar gerçekleştirirken likiditenin önemi unutulmamalıdır.
Saygılarımla,
Osman Kaya TURAN
Yazarın notu: Burada yer alan bilgiler iyi niyetle ve bilgilendirme amacı ile hazırlanmıştır. Yatırım bilgi, yorum ve tavsiyeleri yatırım danışmanlığı kapsamında değildir. Brokerlık ve diğer danışmanlık hizmeti; ayrı bir platformda müşterilerimize gereğinde sözleşmeler dahilinde sunulmaktadır. Ayrıca konuyla ilgili detayları, brokerlık dahilindeki hizmetleri ve geri bildirimleri ve yatırım kararlarında önemli tüm hususları doğal olarak içermemektedir. Bu nedenle, sadece burada yer alan bilgilere dayanarak yatırım kararı verilmesi beklentilerinize uygun sonuçlar doğurmayabilir, dolayısıyla sonuçlarından tarafımız sorumlu değildir.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder